สายน้ำใสๆ หัวใจเนิบช้า TEATA พาเที่ยวตลาดน้ำเหล่าตั๊กลัก (ตอน 1)
เรือแจวน้อยลำนั้นค่อยๆ เคลื่อนผ่านไปพร้อมสายน้ำที่ยังคงไม่หยุดไหลแม้สักวินาที จะมีใครรู้บ้างว่า ที่นี่คือ ‘ตลาดน้ำเหล่าตั๊กลัก’ ตลาดน้ำแห่งแรกของสยาม อันเป็นต้นกำเนิดตลาดน้ำคลองดำเนินสะดวก จ.ราชบุรี ที่ผู้คนทั่วโลกพากันมาชม ทว่าตลาดน้ำเหล่าตั๊กลักในวันนี้อาจจะดูเงียบเหงา เก็บงำเรื่องราวในอดีตไว้อย่างเงียบเชียบ รอคนรุ่นใหม่ให้เดินทางเข้าไปพูดคุยกับคนรุ่นเก่า รับฟังเรื่องราวของอดีต ที่มาบรรจบ ณ ปัจจุบัน
ตลาดน้ำเหล่าตั๊กลั๊ก ตั้งอยู่ริม ‘คลองดำเนินสะดวก’ ซึ่งเป็นคลองขุดด้วยแรงงานคนในสมัยรัชกาลที่ 4 ได้ชื่อว่าเป็นคลองขุดที่ยาวและตรงที่สุดของไทยในปัจจุบัน คือยาวถึง 32 กิโลเมตร ด้วยฝีมือแรงงานชาวจีนแต้จิ๋วและจีนไหหลำ โดยใช้เวลาขุดอยู่นาน 2 ปีกว่า (พ.ศ.2409-2411) เพื่อใช้เป็นคลองลัด เชื่อมต่อแม่น้ำท่าจีนและแม่น้ำแม่กลองเข้าด้วยกัน โดยน้ำจากคลองดำเนินสะดวกได้ช่วยหล่อเลี้ยงวิถีเกษตรสองฟากฝั่ง ชาวบ้านมีชีวิตความเป็นอยู่เจริญเป็นอย่างมาก จนชาวบ้านได้พายเรือนำพืชผลนานาชนิดมาค้าขายแลกเปลี่ยนกัน เกิดเป็นตลาดน้ำเหล่าตั๊กลักขึ้นในที่สุด
กระทั่งเมื่อ พ.ศ. 2510 การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ได้นำภาพของตลาดน้ำอันแสนน่ารักนี้เผยแพร่ออกสู่สายตาชาวโลก จนเป็นที่โด่งดังมาถึงปัจจุบัน ทว่าต่อมาเมื่อมีการตัดถนนผ่าน ตลาดน้ำได้ย้ายจากเหล่าตั๊กลัก ไปอยู่ ณ จุดที่ตั้งปัจจุบัน ทำให้ตลาดน้ำเหล่าตั๊กลักซบเซาเงียบเหงาลง แล้วถูกลืมไปในที่สุด แต่ในความเป็นจริง ลูกหลานเหล่าตั๊กลักก็ยังคงใช้ชีวิตอยู่ในบ้านริมน้ำคลองดำเนินสะดวกสืบมา
แม้ภาพวิถีเก่าๆ ที่น้ำท่วมทุกปีในช่วงเดือนสิบเอ็ดเดือนสิบสองน้ำนองเต็มตลิ่ง จะไม่มีให้เห็นอีกแล้ว (เพราะมีการสร้างเขื่อนเจ้าพระยา) ทว่าวิถีชาวน้ำแห่งเหล่าตั๊กลักก็ยังคงมีลมหายใจตราบทุกวันนี้
ทุกวันนี้เร่ิมมีการฟื้นฟู ตลาดเหล่าตั๊กลัก (เป็นภาษาจีนแปลว่า ตลาดเก่า) ร้านรวงกว่า 50 เปอร์เซนต์ เริ่มกลับมาเปิดตัวอีกครั้ง ในบรรยากาศเก่าๆ ดั้งเดิมขนานแท้ สามารถเดินเที่ยวชมได้แบบชิลชิล ไม่แออัด
ในขณะที่ตลาดน้ำดำเนินสะดวกในปัจจุบันเนืองแน่นแออัดไปด้วยนักท่องเที่ยววันละเป็นหมื่นคน (โดยเฉพาะเสาร์-อาทิตย์) เพียงเดินข้ามสะพานข้ามคลองดำเนินสะดวกมาอีกฝั่งที่ ตลาดเก่าเหล่าตั๊กลัก บรรยากาศที่พบก็จะเป็นคนละโลกกันเลย ในความเนิบช้า น่ารัก และสงบเงียบ สามารถเดินพูดคุยกับชาวบ้านริมคลองได้แบบไม่ต้องเร่งร้อน
ร้านขายผ้าถุงตรงหัวมุม โดยคุณยายใจดีหน้าตายิ้มแย้ม
ร้านขายของชำแบบเก่าๆ เป็นมิตรสนิทกันเหมือนญาติ ด้วยอัธยาศัยไมตรีแบบชาวจีนเหล่าตั๊กลักแท้ๆ
สินค้าหลายอย่างชวนให้นึกถึงวัยเด็กเนอะ
งานฝีมือน่ารักๆ ที่สะท้อนความผูกพันระหว่างคนและสายน้ำคลองดำเนินสะดวก จ.ราชบุรี
แม้จะไม่ได้ใหญ่โตอะไร แต่คุณป้าก็เปิดหน้าบ้านที่หันออกริมน้ำ ขายหมวกขายพัดเล็กๆ น้อยๆ ให้นักท่องเที่ยวที่เดินมาเยือนเหล่าตั๊กลัก
ด้วยความน่ารัก มีคุณค่าเรื่องราวเรื่องเล่าย้อยไปได้กว่า 140 ปี ของตลาดเก่าเหล่าตั๊กลัก สมาคมไทยท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์และผจญภัย หรือ TEATA (Thai Ecotourism and Adventure Travel Association) นำโดย คุณนีรชา วงศ์มาศา นายกสมาคม TEATA และสมาชิก ร่วมกับคณะสื่อมวลชน ได้ลงพื้นที่ตลาดเหล่าตั๊กลัก ‘ประชุมสัญจร ท่องเที่ยวดำเนิน…เพลิน…สุข’ เมื่อวันที่ 28-29 ตุลาคม 2560 ณ เรือนแม่สุภา
นอกจากจะเป็นการประชุมสัญจรของสมาคม TEATA แล้ว ยังถือเป็นการลงมาสัมผัสชุมชนตลาดเก่าเหล่าตั๊กลักในเชิงลึก เพื่อช่วยให้คำแนะนำชุมชนพัฒนาศักยภาพเปิดเป็นแหล่งท่องเที่ยวเต็มรูปแบบ ในอนาคตอันใกล้นี้
ผู้นำชุมชนตลาดเหล่าตั๊กลัก บรรยายสรุปประวัติความเป็นมาและความสำคัญ ของตลาดน้ำแห่งแรกในเมืองไทยให้สมาชิก TEATA ฟัง ณ เรือนแม่สุภา ซึ่งจริงๆ ในอดีตที่นี่เรียกว่า ‘ตลาดห้าห้อง’ หรือ ‘ตึกแดง’ ใช้เป็นที่พักแรงงานชาวจีนที่มาขุดคลองดำเนินสะดวกเมื่อ 140 ปีที่แล้วนั่นเอง
สภาพคลองดำเนินสะดวกในปัจจุบัน ยังคงมีบ้านเรือนปลูกชิดริมน้ำ และเรือประเภทต่างๆ ทั้งเรือของชาวบ้านและเรือท่องเที่ยว แล่นไปมาเติมจังหวะสีสันอยู่ทุกวัน
ไม่ได้มีแต่เรือหางยาวติดเครื่องยนต์นะจ๊ะ เรือพายขายผลไม้ก็ยังมีให้เห็นเหมือนกัน
ภาพชีวิตเนิบช้าและเงียบสงบ บริเวณคลองดำเนินสะดวก ตลาดน้ำเหล่าตั๊กลัก ในปัจจุบัน
ใช้ชีวิตผูกพันอยู่กับสายน้ำทุกเช้าค่ำ ณ ตลาดเก่าเหล่าตั๊กลัก
คลองดำเนินสะดวกบริเวณตลาดเหล่าตั๊กลัก แม้เรือพายขายของจะย้ายไปอยู่ที่ตลาดน้ำดำเนินสะดวกกันหมด แต่ ณ จุดนี้เอง คือต้นกำเนิดตลาดน้ำแห่งแรกของสยาม
เรือติดเครื่องยนต์คำรามแล่นตัดผิวน้ำคลองดำเนินสะดวก พานักท่องเที่ยวกลุ่มแล้วกลุ่มเล่าไปยังตลาดน้ำดำเนินสะดวกอันคลาคล่ำ แต่ในขณะเดียวกัน ก็ยังมีเรือพายที่อนุรักษ์วิถีเนิบช้าเอาไว้
เรือบางลำอาจจะแล่นเร็วและเสียงเครื่องยนต์ดังไปบ้าง ในอนาคตคงต้องมีมาตรการควบคุม ให้เที่ยวกันได้อย่างยั่งยืนตลอดไปนะจ๊ะ
ยามเช้าที่ตลาดเหล่าตั๊กลัก มีเรือพายขายของแบบ Super Market ลอยน้ำ พายผ่านไปที่ตลาดน้ำดำเนินสะดวก
กล้วยน้ำว้าน่าทานจากสวนใกล้ๆ ตลาดเหล่าตั๊กลัก อัดแน่นมาเต็มลำเรือแจวของคุณป้า
แม่ลูกคู่นี้จะไปไหนกันจ๊ะ? น่าอิจฉาจังมีเรือส่วนตัวด้วย ชวนให้นึกถึงเมืองเวนิสที่อิตาลีเลยนะเนี่ยะ ฮาฮาฮา
เรือพายขายไอศกรีมมะพร้าวผ่านหน้าตลาดเหล่าตั๊กลักทุกวัน
กิจกรรมน่าสนุกสำหรับการมาเยือนตลาดแห่งนี้ คือ Walking Tour ที่จะนำเราก้าวเดินกลับสู่อดีต ชื่นชมสถาปัตยกรรมเรือนไม้ตลาดจีนริมน้ำแบบเก่า อีกทั้งได้หยุดแวะพูดคุยกับเจ้าบ้านแสนน่ารัก
ใครที่ต้องการหามุมสงบๆ ไม่แออัดวุ่นวาย ตลาดเหล่าตั๊กลักอาจคือคำตอบสุดท้ายของคุณ
Walking Tour เดินเที่ยวชมร้านรวงของตลาดเก่าเหล่าตั๊กลัก น่ารัก และย้อนยุคดีเหลือเกิน
ศิลปินหลายคนที่มีสายเลือดเหล่าตั๊กลักแท้ๆ พากันมาฝังตัวสร้างสรรค์งานศิลป์ ที่สะท้อนถึงวิถีชีวิต ความทรงจำ และความผูกพันกับบ้านเกิด
แถบนี้มีสวนมะพร้าวเยอะ ศิลปินแห่งตลาดเก่าเหล่าตั๊กลักจึงนำกะลามะพร้าวมาเนรมิตเป็น Souvenir สวยๆ น่าซื้อกลับบ้าน
บ้านเจ๊จึง เปิดเป็นพิพิธภัณฑ์ชุมชนเล็กๆ ถือเป็นจุดเริ่มต้นที่ดีในการเดินชมตลาดเหล่าตั๊กลัก เพราะจะได้รับฟังอดีตความเป็นมาของพื้นที่ตรงนี้
บรรยากาศย้อนยุคที่ยังมีการใช้งานอยู่อาศัยจริง ของตลาดเหล่าตั๊กลัก
รถเด็กเล่นปั่นได้จริง เก่าเก็บ แต่ทรงคุณค่าทางจิตใจสำหรับใครหลายๆ คน
คุณแตง ศิลปินนักวาดภาพสายเลือดเหล่าตั๊กลักแท้ๆ พอเรียนจบแล้วก็กลับบ้าน คิดค้นการวาดภาพจากยางต้นกล้วย พร้อมเปิดที่พักและสอนศิลปะไปในตัว น่าชื่นชมจริงๆ (สนใจติดต่อ โทร. 08-9771-1023)
คุณแต่งแห่งเหล่าตั๊กลัก สาธิตการวาดภาพจากยางต้นกล้วยให้เราชม
งาน Recycle ขยะพลาสติก มาสานเป็นกระเป๋าเก๋ไก๋ใบเล็กๆ ของคุณแตง ช่วยลดขยะให้โลก แถมยังได้สร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์แนวใหม่แบบ Eco Product
อาหารขึ้นชื่อของตลาดเหล่าตั๊กลักมีหลายอย่าง ที่โด่งดัง เช่น ก๋วยเตี๋ยวเจ๊หมวย เป็นก๋วยเตี๋ยวเรือต้มยำรสเด็ด ปรุงและคลุกเคล้ามาให้เสร็จ ไม่ต้องปรุงเพิ่ม ราคาก็แค่ 30-40 บาทเท่านั้นเอง แต่ความอร่อยเกินร้อย
แวะชิม ก๋วยเตี๋ยวเจ๊หมวย ก่อนไหมจ๊ะ?
อาหารพิเศษตำรับชาววัง เป็นเมนูรับลมหนาวที่เรือนแม่สุภา ตลาดเหล่าตั๊กลัก เรียกว่า ‘ข้าวมัน ส้มตำ แกงไก่พริกขี้หนู หมูฝอย น้ำพริกมะขามเปียก’ รับรองว่าหาทานยากครับ
ผัดไทยวุ้นเส้น สูตรเรือนแม่สุภา รสชาตินุ่มนวลชวนล้ิมลองมากๆ
แม้หน้าตาจะธรรมดา แต่ส้มตำของเรือนแม่สุภาพ รสชาติไม่เป็นรองใครเลยจริงๆ
ข้าวเกรียบปากหม้อ ของเรือนแม่สุภา
ขนมกล้วยแบบจีนแท้ๆ ที่เรือนแม่สุภา
เส้นทางเดินเที่ยวตลาดเก่าเหล่าตั๊กลัก เลาะเลียบคลองดำเนินสะดวกไปเรื่อยๆ ระยะทางประมาณ 1 กิโลเมตร เป็น Walking Route ที่น่ารัก เที่ยวง่าย นำเราเข้าไปสัมผัสวิถีชาวคลองโดยแท้
เส้นทางเดินเที่ยวเลาะริมคลองดำเนินสะดวก สวยงาม มีสีสันทั้งจากดอกไม้และวิถีชีวิตผู้คน
เดินเล่นเย็นใจในแบบ Slow Life ริมคลองดำเนินสะดวก
น้ำยังสะอาดขนาดโดดเล่นได้อย่างไม่ต้องกังวล
ว่างๆ ก็ลงไปแช่น้ำคลายร้อนซะเลย ฮาฮาฮา
ถ้าน้ำไม่สะอาดจริง ปลาเสือตอตัวใหญ่อวบอ้วนขนาดใหญ่กว่าฝ่ามือเรา คงจะอยู่ไม่ได้แน่นอน
เมื่อคนดูแลสายน้ำ สายน้ำก็เอื้ออาทรต่อผู้คน
หน้าบ้านน่ามอง ณ ริมน้ำคลองดำเนินสะดวก
สายน้ำช่วงตลาดเก่าเหล่าตั๊กลักในปัจจุบัน ยังคงสวยงาม สดใส เงียบสงบ เป็นวิถีชาวน้ำชาวคลองแห่งลุ่มภาคกลางอันเป็นเอกลักษณ์ไม่เหมือนใคร
เส้นทางเดินเที่ยว Walking Tour ของเรา จากหน้าตลาดเหล่าตั๊กลัก ไปจบลงที่ วัดราษฎร์เจริญธรรม วัดใหญ่อันเก่าแก่ที่อยู่คู่คลองดำเนินสะดวกมาช้านาน
ภายในพระอุโบสถใหญ่วัดราษฎร์เจริญธรรม มีภาพจิตรกรรมฝาผนังฝีมือชั้นครู สะท้อนงานศิลป์ยุคต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ด้วยภาพเทพชุมนุมอันงามวิจิตร
หลังจากเดินเที่ยวริมคลองดำเนินสะดวกกันจนชุ่มปอดแล้ว เราก็เปลี่ยนบรรยากาศมานั่งรถสองแถวท้องถิ่นเที่ยวชมวิถีบนบกกันบ้าง
จุดแรกที่ห้ามพลาดชมด้วยประการทั้งปวง คือโรงแจแห่งแรกของคลองดำเนินสะดวก มีอายุร้อยกว่าปีแล้ว ชื่อ ‘โรงเจฮะอี๊ตั๊ว’ ซึ่งในวันนี้กำลังมีเทศกาลกินเจอยู่พอดี ผู้คนจึงคึกคักมาก
โรงเจฮะอี๊ตั๊ว
โรงเจฮะอี๊ตั๊ว
โรงเจฮะอี๊ตั๊ว
วันนี้ตรงกับเทศกาลกินเจ ของไหว้ในโรงเจจึงมีมากเป็นพิเศษ
โรงเจฮะอี๊ตั๊ว
จุดเด่นของ โรงเจฮะอี๊ตั๊ว คือมีภาพวาด 10 ขุมนรกของจีน ซึ่งนำมาจากจีนแผ่นดินใหญ่ของแท้ นับเป็นศิลปะวัตถุโบราณล้ำค่าของชุมชนชาวคลองดำเนินสะดวก
สถาปัตยกรรมจีนอันละเอียดอ่อนและเปี่ยมสีสันของ โรงเจฮะอี๊ตั๊ว
บรรยากาศในช่วงเทศกาลกินเจที่ โรงเจฮะอี๊ตั๊ว
พลังศรัทธาหลั่งไหลสู่ โรงเจฮะอี๊ตั๊ว
เรื่องราวความน่าสนใจแห่งคลองดำเนินสะดวก และการสำรวจพื้นที่ของสมาคม TEATA ยังมีอีกมาก โปรดติดตามในตอน 2 ต่อไปนะครับ
สอบถามเพิ่มเติมได้ที่ TEATA เลขที่ 608/10 ชั้น 1 อาคารบี คอนโดเอสเปซ ถนนอโศก-ดินแดง เขตดินแดง กรุงเทพฯ 10170 โทร. 0-2006-0770, 08-3250-9343
หรือติดต่อ คุณเล็ก สุภาวดี โทร. 09-9226-6146 แห่งเรือนแม่สุภา ตลาดน้ำเหล่าตั๊กลัก คลองดำเนินสะดวก จ.ราชบุรี
Leave a Reply
Want to join the discussion?Feel free to contribute!