เขาใหญ่มรดกโลก อาณาจักรแห่งสรรพชีวิต

ณ มุมหนึ่งของพงไพรอันแสนลึกลับ รกชัฏ และกว้างใหญ่ไพศาล ดอกไม้ป่ายังคงเบ่งบาน ต้นไม้ใหญ่ยังคงยืนตระหง่านชูเรือนยอดขึ้นหาแสง เถาวัลย์ยังคงเกี่ยวกระหวัดเลื้อยพันทอดยาวไปในป่า อย่างมิมีที่สิ้นสุด ที่นั่นสรรพสัตว์น้อยใหญ่ยังคงออกดุ่มเดินหากินได้อย่างเสรี มีนกเงือก ชะนี ค่าง บ่าง กระรอก และนกป่าอีกนานาชนิด ครองความเป็นใหญ่บนเรือนยอดไม้สูงลิบ พวกมันส่งเสียงระงม สร้างสีสัน และความคึกคักให้ป่าผืนนี้มานับร้อยชั่วอายุคน ต่ำเตี้ยลงมาใกล้พื้นป่า ช้าง เสือ กระทิง วัวแดง เก้ง กวาง สมเสร็จ และส่ำสัตว์อีกนานาชนิด ยังคงบุกฝ่าลัดเลาะพงไพรหากินและผสมพันธุ์สืบทอดเผ่าพงศ์ จะหาป่าใดในยุคปี พ.ศ. นี้ในเมืองสยาม ที่อุดมเทียบผืนป่านี้ได้อีกเล่า

            นี่คือ “ป่าเขาใหญ่” หรือผืนป่าดงพญาเย็น ส่วนเสี้ยวแห่งตำนานป่าดงพงพีของอีสานใต้

ป่าเขาใหญ่ได้ชื่อว่าเป็นหนึ่งในผืนป่าที่คงความสมบูรณ์ที่สุดในปัจจุบัน ขณะที่ผืนป่าอื่นๆ หลายแห่งได้ถูกรุกล้ำทำลายแผ้วถางลงเกือบหมดแล้ว เนื้อที่ขนาด 1.3 ล้านไร่ กินอาณาเขตจังหวัดนครราชสีมา ปราจีนบุรี นครนายก และสระบุรี คืออาณาเขตไพศาลที่สามารถเก็บรักษาความหลากหลายทางชีวภาพ ของพืชและสัตว์นับไม่ถ้วนชนิด ดุจดังขุมขลังทางทรัพยากรธรรมชาติล้ำค่าที่ใช้ได้ไม่มีวันหมด หากเราเข้าใจและรู้จักใช้อย่างยั่งยืน

จะเรียกว่า “ป่าเขาใหญ่” คือปฐมบทแห่งการอนุรักษ์ผืนป่าไทยก็คงไม่ผิด เพราะเขาใหญ่เป็นอุทยานแห่งชาติแรกของไทย จัดตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 18 กันยายน พ.ศ. 2505   ทุกวันนี้เราสามารถขับรถขึ้นเขาใหญ่ได้ใน 2 เส้นทาง คือจากทางด้านจังหวัดปราจีนบุรี ขึ้นเขาใหญ่ทางด่านตรวจเนินยายหอม ส่วนอีกทางหนึ่งขึ้นเขาใหญ่ทางด่าน กม. 23 (ศาลเจ้าพ่อเขาใหญ่) ในด้านจังหวัดนครราชสีมา แต่ต้องขับช้าๆ นิดนะ เพราะอาจมีช้างเดินข้ามถนนไปมาได้เสมอ!

มาเขาใหญ่เขาทำอะไรกันนะ? คำถามนี้ตอบได้ง่ายดายซะเหลือเกิน เพราะบนเขาใหญ่มีกิจกรรมสำหรับคนรักธรรมชาติให้ทำชนิดที่เรียกว่า ตั้งแต่เช้าจรดเย็น และต่อเนื่องไปถึงค่ำคืนได้อย่างไม่น่าเบื่อ ถึงขนาดบางคนมาอยู่บนเขาใหญ่เป็นสัปดาห์ๆ เพื่อเดินป่า ส่องสัตว์ ดูผีเสื้อ หรือดูนกที่ตนเองชื่นชอบ เส้นทางเดินป่ายอดฮิตบนเขาใหญ่มีหลายเส้นทาง อาทิ ลานกางเต็นท์ผากล้วยไม้-น้ำตกเหวสุวัต, น้ำตกกองแก้ว-สนามกอล์ฟ, ที่ทำการอุทยานฯ-มอสิงโต, ที่ทำการอุทยานฯ-หนองผักชี, กม 33 – หนองผักชี, หน่วยพิทักษ์ป่าคลองปลากั้ง-น้ำตกวังเหว และที่ท้าทายมากกว่านั้นคือ เส้นทางเดินป่าขึ้นเขาสมอปูน ที่ต้องใช้เวลากว่า 3 วัน 2 คืน รอนแรมบุกป่าฝ่าดงขึ้นไปสัมผัสลานหินปูนชุ่มน้ำบนเขาสูง ซึ่งมีดอกไม้และพืชนานาชนิดงอกงามดารดาษ

ที่หนองผักชีมีหอดูสัตว์และโป่งให้เราเข้าไปซุ่มดูสัตว์ต่างๆ ที่จะออกมากินน้ำและเลียกินดินโป่ง ซึ่งส่วนใหญ่เป็นสัตว์กินพืช อย่างช้าง เก้ง กวาง กระทิง วัวแดง ฯลฯ เพราะสัตว์เหล่านี้กินแต่ใบไม้ จึงต้องการสารอาหารจากเกลือในดินเพิ่มความแข็งแรงให้ร่างกาย แต่ก็มักมีสัตว์ผู้ล่าแอบย่องออกมาจับสัตว์เหล่านี้กินอยู่เสมอๆ ไม่ว่าจะเป็นเสือโคร่งและหมาใน เคยมีคนจับภาพเสือโคร่งกินลิงได้มาแล้ว! การซุ่มดูสัตว์จริงๆ ต้องใช้เวลา ขึ้นอยู่กับจังหวะ โอกาส และความโชคดีของเรา ส่วนเครื่องแต่งกายก็ควรเป็นสีกลืนกับธรรมชาติ อย่างสีเขียวทึบๆ สีเทา และสีน้ำตาล ซุ่มดูกันเงียบๆ ไม่ส่งเสียงดัง ไม่ใส่น้ำหอม และควรมีกล้องส่องทางไกล

ถ้ายังไม่จุใจ เขาใหญ่ยังมีกิจกรรมส่องสัตว์ในยามราตรีให้ด้วย รถส่องสัตว์เป็นรถกระบะท้ายเปิด พร้อมไกด์และไฟสปอร์ตไลท์แรงสูงอย่างดี เส้นทางก็อยู่บนถนนเท่านั้น นักท่องเที่ยวห้ามลงจากรถเด็ดขาด เมื่อความมืดโรยตัวห่มคลุมจนทั่วอย่างสมบูรณ์แล้ว เวลาสักประมาณทุ่มหรือสองทุ่ม บนเขาใหญ่ก็มืดสนิท แสงไฟสาดส่องเป็นลำกวาดทะลุความมืด อากาศรอบตัวเย็นฉ่ำ เราอาจได้เห็นฝูงกวางป่านับสิบๆ ตัว กำลังยืนเกาะกลุ่มแทะเล็มหญ้าระบัดเขียวสดอยู่กลางทุ่งโล่ง พอไฟสาดไปโดนมันเข้า มันก็จะชูคอขึ้นมอง เห็นแววตาสะท้อนไฟพราวอยู่ในความมืดอันลึกเร้น ถัดมาไม่ไกล เราอาจเห็นหมาในและหมาป่ากำลังวิ่งไล่จับกระต่ายอยู่ เช่นเดียวกับเม่นใหญ่ที่เดินต้วมเตี้ยม ยักย้ายรูปร่างอ้วนๆ ของมันซึ่งเต็มไปด้วยหนามแหลม ดุ่มเดินอยู่ข้างถนน หากินรากไม้ รากไผ่ และเศษอาหาร แต่ที่น่าตื่นเต้นสุดคงต้องยกให้การพบเห็นโขลงช้างป่าออกมาหากินริมถนนบริเวณน้ำตกเหวนรก ภาพนั้นอาจทำให้หัวใจเต้นระส่ำไม่เป็นจังหวะเลยก็ว่าได้!

ในช่วงกลางวัน กิจกรรมยอดฮิตของนักท่องเที่ยวก็คือการไปเที่ยวชมน้ำตกหลายแห่งบนเขาใหญ่ ไม่ว่าจะเป็นน้ำตกเหวนรกอันน่าเกรงขาม น้ำตกเหวสุวัตที่มีสายน้ำไหลแรงซู่ซ่ากลางป่าเขียวตลอดปี น้ำตกผากล้วยไม้ ที่มีกล้วยไม้หวายแดงอันแสนหายากออกดอกให้ดูในฤดูร้อน รวมถึงน้ำตกอีกหลายแห่งทางด้านใต้ของอุทยานฯ ไม่ว่าจะเป็นน้ำตกผาตะแบก น้ำตกผากระจาย น้ำตกผาชมพู น้ำตกห้วยระย้า น้ำตกตาดตาภู่ และน้ำตกมะนาว เป็นต้น ตลอดทางเดินป่าสู่น้ำตกเหล่านี้ เราสามารถศึกษาพรรณไม้ อย่างเฟิน หวาย ปาล์ม เถาวัลย์ พืชวงศ์ขิงข่า และสภาพป่าที่มีทั้งป่าดงดิบชื้น ป่าดงดิบแล้ง และป่าเบญจพรรณที่มีไผ่ขึ้นหนาแน่น บ่งบอกถึงความหลากหลายของระบบนิเวศเขาใหญ่

 น้ำตกเหวสุวัต เป็นน้ำตกที่มีชื่อเสียงเป็นรองก็แต่น้ำตกเหวนรกเท่านั้น

 น้ำตกผากล้วยไม้ แห่งเขาใหญ่

 รอบป่าเขาใหญ่มีน้ำตกหลายแห่ง เปิดโอกาสให้นักผจญภัยแบบ Extreme ไปพิสูจน์ฝีมือกัน!

พรรณไม้ที่น่าพิศวงและหายากมากของเขาใหญ่มีด้วยกันหลายชนิด ทั้ง “พิศวง” พืชกินซากรูปร่างพิลึก ที่ไม่มีคลอโรฟิลด์สีเขียวสังเคราะห์แสงสร้างอาหารเองได้ จึงชอบขึ้นอยู่ตามซากกองใบไม้ทับถมเน่าเปื่อยชื่นๆ เจ้านี่ไม่ธรรมดา เพราะค้นพบไม่กี่แห่งในโลกเท่านั้น เขาใหญ่จึงเป็นหนึ่งในบ้านอันปลอดภัยที่พิศวงเลือกอาศัย พืชมหัศจรรย์อีกชนิดคือ “กระโถนฤาษี” ญาติใกล้ชิดของบัวผุดทางภาคใต้ แต่กระโถนฤาษีมีดอกเล็กกว่า มีสิบกลีบสีแดง มันเป็นพืชกาฝากที่ดูดกินน้ำเลี้ยงจากเถาวัลย์ป่า ฝังตัวอยู่ในเถาวัลย์หรือรากไม้นั้น ดูดกินน้ำเลี้ยงและธาตุอาหารจากพืชเจ้าบ้าน รอวันส่งดอกขึ้นมาเบ่งบานเพื่อผสมพันธุ์ปีละไม่กี่วันเท่านั้น

 เขาใหญ่คือบ้านของนกเงือกที่อุดมสมบูรณ์มาก ในภาพนี้เป็นช่วงฤดูผสมพันธุ์ของนกเงือกผัวเมีย โดยตัวผู้ตาจะเป็นสีแดง ตัวเมียตาสีขาว

 ตามริมลำธารใสในป่าเขาใหญ่ มีโป่งผีเสื้อสวยๆ ให้ชมกันทั่วไป

 ชะนีมือขาว เป็นสัตว์ที่หากินอยู่บนยอดไม้ โดยตลอดชีวิตของมันจะไม่ลงมาที่พื้นเลย เพราะมันกินผลไม้ใบไม้เป็นหลัก และได้รับน้ำจากผลไม้หรือน้ำค้างที่มันดื่มกินอยู่แล้ว

 หวายแดง ที่น้ำตกผากล้วยไม้ เป็นพรรณไม้ป่าหายากชนิดหนึ่งของไทยในปัจจุบัน

เขาใหญ่วันนี้ได้รับการประกาศให้เป็น “ป่ามรดกโลก” เรียบร้อยแล้ว เราในฐานะคนไทยคนหนึ่ง จึงควรเข้าไปท่องเที่ยวอย่างรู้ค่า เพื่อให้เขาใหญ่ทำหน้าที่เป็นขุมขลังแห่งทรัพยากรธรรมชาติอันล้ำค่าได้ตลอดไป สมกับชื่อผืนป่าดงพญาเย็น ที่สร้างความร่มเย็นให้สรรพชีวิตมาแสนเนิ่นนาน

Traveler’s Guide

How to go : รถยนต์ จากปากช่องนครราชสีมา มาจากกรุงเทพฯ แยกขวามช้ทางหลวงหมายเลข 2 (ถนนมิตรภาพ) ที่สระบุรีก่อนถึงปากช่อง เลี้ยวขวาตรงทางต่างระดับไปตามทางหลวงหมายเลข 2090 (ถนนธนะรัชต์) ประมาณ 25 กิโลเมตร จะถึงด่านตรวจหน่วยพิทักษ์ฯ ขญ. 1   ควรแวะซื้ออาหารและเติมน้ำมันรถให้เต็มถังที่ปากช่องก่อนเข้าถนนธนะรัชต์ เมื่อผ่านด่านตรวจเป็นถนนไต่ระดับลดเลี้ยวขึ้นเขาชัน ควรขับขี่ด้วยความระมัดระวัง

Where to stay : บนเขาใหญ่มีทั้งบ้านพักอย่างดี บริเวณบ้านพักธนะรัชต์ รวมถึงลานกางเต็นท์จำนวนมาก ที่ลานกางเต็นท์ผากล้วยไม้และลำตะคอง โทร.จองโด้โดยตรงที่อุทยานฯ โทร. 0-4424-9305, 08-6092-6529 (30, 31) หรือจองที่พักผ่านเว็บไซต์ของกรมอุทานแห่งชาติ www.dnp.go.th

What to eat : บนเขาใหญ่มีร้านอาหารอยู่ในทุกลานกางเต็นท์ และมีร้านอาหารใหญ่ใกล้ศูนย์บริการนักท่องเที่ยว สามารถซื้ออาหารกินได้ทั้งสามมื้อ แต่เวลาเดินป่าต้องคดห่อไป

More info : ททท. สำนักงานจังหวัดนครราชสีมา โทร. 0-4421-3030, 0-4421-3666